باطری قلب چیست؟
باطری قلب جهت رفع مشکل کاهش ضربان قلب استفاده می شود بطور معمول ضربان قلب انسان حدود 60 الی 100 بار در هر دقیقه می باشد که در شرایطی که قلب دچار کاهش ضربان شود بایستی سریعا به آن رسیدگی شود تا از عواقب جبران ناپذیری که ممکن است رخ دهد جلوگیری شود.
همانطور که در قسمت ابلیشن توضیح داده ایم جهت از بین بردن تپش قلب و ضربان اضافی قلب از ابلیشن استفاده می شود .
باتری قلبی که نام های دیگر آن پیس میکر یا ضربان سازاست یک دستگاه تولید ایمپالس الکتریکی است که می تواند در کنترل کردن ضربان قلب و منظم کردن آن بسیار کمک کننده باشد و باعث می شود ضربان قلب به حالت نرمال برگردد.
توجه داشته باشید که هنگامی که قلب دچار ضربان قلب نامنظم می شود به آن آریتمی می گویند که در این شرایط قلب فرد ممکن است خیلی سریع یا خیلی آرام و یا یک ریتم نامشخصی داشته باشد.
باطری قلب از چه اجزایی تشکیل شده است؟
پیس میکر قلبی داخل بدن قرار می گیرد؛ باطری‌های مدرنی که به تازگی ساخته شده‌اند، از دو بخش لید (هدایت کننده‌ها) و مولد پالس تشکیل می‌شوند.
مولد پالس بخشی از باطری قلب است که دربردارنده لوازم الکترونیکی و باتری میشود که در نهایت منجر به کنترل ضربان قلب خواهند شد. بخش دوم پیس میکر که لید نام دارد، شامل سیم‌های کوچکی است که با فرستادن سیگنال‌های الکتریکی به داخل قلب، سبب تحریک گره‌های ضربان ساز قلب و در نتیجه منظم سازی ضربان قلب می‌شوند.
چه کسانی نیاز به باطری قلب دارند؟
در نظر داشته باشید که ضربان قلب نرمال انسان بین 60 تا 100 بار در دقیقه می باشد که اگر قلب از میزان طبیعی ضربان کمتری داشته باشد و به کندی بتپد اصطلاحا به آن برادی کاردی گفته می شود و اگر از حالت طبیعی خود تندتر بزند به آن تاکی کاردی می گویند.
علاوه بر موارد گفته شده، افرادی که به باتری قلب نیاز دارند شامل موارد زیر می‌شوند:
- کسانی که برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی که نوع دیگری از آریتمی است، تحت نظر باشند.
- کسانی که در ابتدای تولد به صورت ارثی با بیماری قلبی به دنیا آمده‌اند.
- بعضیاز بیمارانی که عمل جراحی قلب باز کرده اند
- افراد مبتلا به بیماری‌هایی که طی آن‌ها عملکرد گره سیسنوسی جهت تنظیم ضربان قلب دچار اختلال شده باشد.
- افرادی که با کاهش ضربان قلب، غش می‌کنند و از علائم این بیماری رنج می‌برند.
- بیمارانی که برای درمان برخی بیماری‌های قلبی مجبورند از داروهایی مانند بتا بلاکرها استفاده کنند زیرا این داروها این قابلیت را دارند که ضربان قلب را کند کنند.
- افرادی که در شکل و فرم عضله قلبی خود دارای مشکلاتی هستند که به جهت آن سیگنال‌های الکتریکی به کندی از بین عضله قلب حرکت کنند.
آمادگی های قبل از عمل نصب ضربان ساز قلب
- ممکن است بعضی از داروهای شما بطور موقت قطع شود.معمولا چند ساعت قبل از عمل از خوردن و نوشیدن باید پرهیز شود.
- لازم است برای بعضی آزمایشات از شما خون گرفته شود.
- موهای سینه باید تراشیده شوند و قبل از عمل باید استحمام انجام گیرد.
نحوه نصب باطری قلب در بدن
پزشکان برای این که بتوانند این دستگاه را در بدن بیمار قرار بدهند، باید از عمل جراحی کمک بگیرند. در نظر داشته باشید که این عمل در بخش کت لب صورت می گیرد. در ابتدای عمل و قبل از هر گونه اقدامی از راه وریدی داروی آرامبخشی به بدن فرد تزریق می‌کند که به سبب آن بیمار دچار خواب آلودگی میشود. همچنین برای پیشگیری از هر نوع دردی ، محلی که قرار است باطری قلب در آن نصب شود را نیز بی حس می‌کنند.
- پزشک ابتدا برش کوچکی در پوست زیراستخوان ترقوه ایجاد می‌کند.
- سپس متخصص الکتروفیزیولوژی سیم های باتری قلب را از طریق سیاهرگ موجود در زیر استخوان ترقوه با هدایت اشعه ایکس در قلب قرار می دهد. در نظر داشته باشید که این مرحله با مشاهده اشعه ایکس روی مانیتور مخصوص صورت می‌گیرد و به آن هدایت فلوروسکوپی می‌گویند.
- در گام بعدی، بعد از اینکه پزشک از محل قرارگیری سیم‌ها اطمینان حاصل کرد این سیم ها را به ضربان‌ساز وصل کرده و ضربان‌ساز را در زیر پوست درست در زیر استخوان ترقوه قرار می‌دهد.
- در مرحله نهایی، متخصص قلب و عروق عملکرد باتری قلب را تست کرده و بعد از اطمینان از درستی آن، محل برش را بخیه می‌زند و عمل به پایان می‌رسد.
نحوه کار باطری قلب در بدن فرد به چه صورت است؟
هنگامی که ضربان نامنظم قلب توسط پیس میکر تشخیص داده شود، باطری قلب شروع به تولید جریان الکتریکی کرده و آن را از طریق سیم‌هایی که داخل قلب قرار گرفته‌اند، به سمت این قلب ارسال می‌کند. پس از ارسال سیگنال‌های الکتریکی، قلب تحریک شده و در اثر این عمل، ضربان استاندارد و معمول در قلب به جریان می‌افتد.
طول عمر باطری قلب چقدر است؟
طول عمر باتری 5 تا 10 سال بسته به نوع دستگاه می باشد .
عمل کارگذاری باطری قلب چقدر طول می کشد؟
این عمل ظرف مدت ۱ تا ۲ ساعت انجام می‌گیرد .
عوارض باطری قلب چیست؟
عوارض احتمالی
- عفونت ناحیه تعبیه پیس میکر تورم ، خارش یا خونریزی در محل تعبیه باطری
- سوراخ شدگی قلب
- ایجاد لخته
- جابجایی لید ضربان ساز
- وارد شدن هوا به لایه های اطراف ریه صدمه به عروق خونی یا اعصاب نزدیک ژنراتور
مزایای استفاده از ضربان ساز قلب
- بهبود علائم ناشی از نارسایی قلبی کم کردن نیازبیماران مبتلا به نارسایی از مراجعه مداوم به بیمارستان
- طولانی تر کردن عمر بیمار
مراقبت های بعد از عمل نصب باطری قلب
- در ابتدا ممکن است وجود پیس میکر را حس کنید ولی بتدریج به آن عادت کرده و دیگر وجود آن را احساس نخواهید کرد.
- دست سمت باطری تا 24 ساعت بعد از عمل حرکت ندهید و به مدت 2 هفته از شانه بالاتر نبرید .
- در 3 ماه اول دست و شانه را کمتر از حد معمول حرکت دهید و حرکات کششی انجام ندهید .
- از وارد کردن هر گونه فشار و ضربه به محل تعبیه باطری خودداری کنید بنابراین لباس تنگ نپوشید و فعالیت شدید بدنی و غیر ضروری و ورزش های رقابت یانجام ندهید .
- بعضی فعالیتها مثل شنا کردن ، قایق سواري و بالا رفتن از نردبان و کوهنوردي به تنهایی انجام ندهید.
- حداقل به مدت 2 هفته اجسام سنگین تر از 5 کیلوگرم بلند نکنید.
- حمام ، فعالیت جنسی ُ شغلی ُ مسافرت و رانندگی با مشورت پزشک معالج شروع نمایید.
- در برخی از باتری ها ام آر آی ممنوع می باشد .
- از تماس با وسایل الکتریکی که میدان مغناطیسی قوي دارند مانند جوشکاري، نزدیکی طولانی مدت با دزدگیرها، موتورهاي بزرگ، ردیاب هاي فلزي و ..... پرهیز نمایید.
- کارت دستگاه شامل مدل ضربان ساز، تاریخ گذاشتن ، اسم بیمارستانی که در آن ضربان ساز گذاشته شده و نام جراح در آن قید شده باشد ، به همراه داشته باشید.
- بهتراست در هنگام استفاده از گوشی تلفن همراه از گوش سمت مقابل تعبیه باطری استفاده نمایید و موبایل خود را وقتی روشن است حداقل 15 سانتیمتر دورتر از ضربان ساز بگیرید . براي مثال موبایل را در جیب سینه اي سمتی که ضربان ساز قرار دارد نگذارید .
- در صور ت علائم تنگی نفس سرگیجه ، سبکی سر ، خستگی ، گیجی ، سنکوپ ، درد شدید در محل باتری ، تب بیشتر از 38 درجه، تورم ، گرمی، ترشح از محل باطری درد قفسه سینه آژیر زدن یا شوک دادن باطری به مرکز درمانی مراجعه نمائید
آیا وسایل الکتریکی می تواند در کار باتری های قلبی اختلال ایجاد کنند؟
بعضي از وسايل الكتريكي مي تواند در پيس ميكر ايجاد اختلال كند، نمونه این وسایل شامل :
ايستگاه هاي راديويي، رادار و ترانسفورماتورهاي ولتاژ بالا، ماشين هاي صنعتي ولتاژ بالا، قوس الكتريكي جو شكاري ، دستگاه هاي كه قدرت آهن ربايي قوي دارند. دستگاه هاي كه جريان الكتريكي به داخل بدن مي فرستند، تجهیزات برقی خانگی نظیر ریش تراش برقی، وسایل الکتریکی معیوب در منزل و ...
تجهيزات پزشكي و بيمارستاني مانند :
- (MRI) تصويربرداري
- تصوير برداري
- فلوروسكوپي و ...
- تلفن هاي همراه، با فاصله کمتر از 30 سانتي متر با پيس ميكر
- سيستم هاي حفاظتي فرودگاه و فروشگاه ها، حفاظ فلزي پيس ميكر را نمايش خواهند داد. لذا بيمار نبايد به مدت طولاني در مقابل اين دستگاه ها قرار گيرد.
- از بلند کردن اجسام سنگین (وزن بالای 10 کیلوگرم ) خودداری نمایید .
از کجا بفهمیم باطری قلبی به درستی کار نمی کند؟
اشكال در تنفس، سرگيجه، دوران سر، ضعف ، غش، طولاني شدن خستگي و سكسكه در صورت بروز هر يك از علائم فوق ابتدا ضربان نبض خود را شمارش نمائيد.
افزايش يا كاهش تعداد نبض، بالا بودن درجه حرارت، تورم و قرمزي و احيانا وجود ترشحات در ناحيه عمل مهمترين مسائلي است كه به اطلاع پزشك معالج رسانده شود .
در زمان های تعیین شده توسط پزشک معالج برای کنترل باطری دستگاه ضربان ساز و چگونگی عملکرد آن به پزشک مربوطه مراجعه نمایید .
ام آر آی در بیمارانی که باطری قلب دارند
در نوع جدید پیس میکرها این قابلیت وجود دارد که بیمار بتواند از دستگاه ام آر آی استفاده کند در این شرایط بیمار با مراجعه به پزشک تغییراتی در تنظیمات باتری به وجود می آورند و پس از انجام ام آر آی با مراجعه مجدد به پزشک متخصص پیس میکر خود را به تنظیمات قبلی باز می گرداند.
آنالیز و پروگرامینگ پیس میکر
در مورد آنالیز پیس میکر باید گفت دستگاه‌هایی مثل پیس‌میکر (دستگاه‌های شوک‌دهنده قلبی) که در بدن بیماران قلبی کار گذاشته میشود تا به قلب بیمار مدد برسانند، بایستی به‌صورت دوره‌ای مورد بررسی، آنالیز یافته‌ها و برنامه‌ریزی مجدد قرار بگیرند.
بیشتر دستگاه‌های پیس‌میکر یک سیستم Alert یا هشدار دارند این سیستم در هر نوع باطری می‌تواند به‌صورت صوتی (آلارم) یا ویبراسیون (لرزش) بیمار را از وجود یک خطر احتمالی آگاه کند به شرطی که قبلا توسط پزشک متخصص تنظیم و فعال شده باشد و وقتی بیمار از سیستم هشدار یا Alter آگاه میشود بایستی در فرصت مشخصی به پزشک متخصص آریتمی مراجعه نماید.
شایان ذکر است که پزشکان فوق تخصص و مجرب این حوزه درمانی در بیمارستان کوثر شیراز تلاش می کنند برنامه‌ریزی پیس‌میکر را به نحوی انجام دهند که با کاهش مصرف باتری، طول عمر دستگاه افزایش یابد ضمن اینکه خطری متوجه بیمار نشود، این کار نیاز به دانش و تجربه کافی در امر برنامه‌ریزی و آنالیز پیس‌میکر و دارد و امکان دارد در مراکزی که تجربه کافی ندارند خطرات جانی برای بیمار به همراه داشته باشد و نحوه عملکرد پیس‌میکر و ICD در بهترین شرایط قرار نگیرد. به عبارت دیگر از تمام ظرفیت دستگاه در درمان بیمار استفاده نشود و برنامه‌ریزی به نحو مناسب انجام نگیرد.
آنالیز و برنامه‌ریزی دستگاه پیس‌میکر و ICD، به‌عنوان یک کار فوق‌تخصصی بسیار حساس است و مکررا توصیه می‌کنیم توسط فرد با تجربه فوق‌تخصص آریتمی انجام شود.
مواردی که در آنالیز باطری قلب بررسی می شود
- یکی از اقداماتی که در چک کردن باتری قلبی مورد توجه قرار می گیرد بررسی مقاومت لیدها (سیم ها) می باشد یعنی بررسی می شود که لید ها شکسته نشده باشند یا عایق آن دچار مشکل نشده باشد
- توان ضربان سازی باتری قلبی تعبیه شده چک می شودکه آیا این پیس میکر کا رگذاری شده توانایی ایجاد ضربان قلب را دارا می باشد
- بررسی می شود که آیا درمدتی که برای بیمار ضربان ساز کارگذاری شده بیمار دچار ایست قلبی شده است یا اینکه مشکل خاصی برای فرد به وجود آمده است؟
- تمامی موارد گفته شده در باطریق قلبی ذخیره می شود که پزشک شما می تواند این مشکلات را شناسایی کند و درمان مناسب را برای شما انجام دهد.
چه زمانی جهت آنالیز مراجعه نماییم؟
بیماران دارای باطری قلب لازم است بصورت دوره‌ای هر چند ماه یکبار جهت آنالیز مراجعه نمایند. در هر نوبت مراجعه تاریج نوبت بعدی به بیمار اعلام میشود.
حال اگر در بین این دو نوبت بیمار دچار علامت شود لازم است مراجعه فوری و زودتر داشته باشد که شامل بروز سرگیجه، ضعف و بیحالی غیر معمول، احساس تپش قلب، زمین خوردن و سنکوپ، ایجاد شوک توسط باطری قلب، بروز درد سینه با تپش قلب، بروز سکته مغزی است.
چرا کاشت باطری قلب توسط پزشک ماهر از اهمیت بالایی برخوردار است؟
از آنجایی که قلب مهم‌ترین عضو بدن محسوب میشود و نقش مهمی را در اینکه فرد بتواند بدون مشکل به زندگی و کارهای روزمره خود ادامه بدهد،ایفا می‌کند؛ توصیه ما به شما عزیزان این است که برای انجام این عمل و کار گذاشتن باطری قلب در بدن حتما به مراکز معتبر و پزشکان متخصصی مراجعه نمایید که سابقه و تخصص کافی در این زمینه را در اختیار دارند.
